ABSYS (Automatic Business System), 1960’ların sonunda geliştirilen ve özellikle mantıksal programlama paradigmalarına öncülük eden bir programlama dilidir. ABSYS, ilk mantıksal programlama dillerinden biri olarak kabul edilir ve daha sonra geliştirilen Prolog gibi mantıksal programlama dillerinin temelini oluşturmuştur. Manchester Üniversitesi’nde geliştirilen bu dil, yapay zekâ alanında bazı temel kavramları ve teknikleri uygulamayı amaçlamıştır.

ABSYS, veri işleme, bilgi çıkarımı, mantıksal sonuç çıkarımı gibi işlemler için uygun bir altyapı sunar. Bu özellikleri sayesinde, yapay zekâ araştırmalarında ve otomatik mantık çıkarımı gerektiren işlemlerde kullanıma uygundur.

ABSYS’nin Özellikleri

ABSYS’in özellikleri, onu modern mantıksal ve kural tabanlı programlama dillerinin öncüsü yapmıştır. İşte öne çıkan özellikleri:

1. Mantıksal Çıkarım ve Kural Tabanlı Programlama: ABSYS, mantıksal ifadeler üzerinden çıkarım yapabilen kurallara dayalı bir dil olarak geliştirilmiştir. Bu yapı, sonradan gelen Prolog gibi dillerde de kullanılan bir tekniktir.
2. Açıklık ve Gecikmiş Değerlendirme: Programdaki bazı ifadeler, tüm gerekli bilgilere ulaşana kadar değerlendirilmeyebilir. Bu gecikmiş değerlendirme özelliği, özellikle eksik bilgiyle yapılan mantıksal işlemlerde faydalıdır.
3. Öne Sürülen Bilgi (Assertion) ve Sorgulama: ABSYS, bilgiye dayalı olarak mantıksal sonuçlar çıkarabilmek için öne sürme (assert) ve sorgulama (query) işlemlerine sahiptir. Bu, özellikle bilgi tabanlı uygulamalar için önemli bir özelliktir.
4. Görevleri Bölme ve Çözüme Götürme: ABSYS, problemleri daha küçük parçalara bölerek her bir parçayı ayrı olarak değerlendirebilir ve çözüme ulaşabilir. Bu, dilin güçlü bir sorun çözme yeteneği sunmasını sağlar.

ABSYS Kullanım Alanları

ABSYS’in geliştirilmesindeki temel amaçlardan biri, mantıksal çıkarım gerektiren işlemler ve yapay zekâ araştırmaları için bir araç sunmaktı. Bu doğrultuda, ABSYS’in başlıca kullanım alanları şunlardır:

• Bilgi Tabanlı Sistemler: Bilgiye dayalı sistemlerde mantıksal çıkarımlar yapmak için kullanılır.
• Yapay Zekâ ve Otomatik Çıkarım Sistemleri: ABSYS, otomatik mantık çıkarımı ve kural tabanlı sistemlerde kullanılabilecek bir dil olduğundan yapay zekâ alanında etkili olmuştur.
• Mantıksal Programlama ve Araştırmalar: Mantıksal programlama paradigmasını araştırmak ve yeni çözümler geliştirmek amacıyla kullanılmıştır.

ABSYS’de Örnek Bir Kural ve Sorgu

Aşağıda, ABSYS dilinde örnek bir kural ve bir sorgu gösterilmiştir. Bu örnek, ABSYS dilinde bilgiye dayalı çıkarım yapmanın temel prensibini göstermektedir.

// Öne sürülen bilgiler (Assertions)
assert (anne(maria, john)).
assert (anne(julia, maria)).
assert (baba(peter, john)).

// Kurallar (Rules)
kural (ebeveyn(X, Y) :- anne(X, Y)).
kural (ebeveyn(X, Y) :- baba(X, Y)).

// Sorgu (Query)
query (ebeveyn(maria, john)).   // Sonuç: true
query (ebeveyn(julia, john)).   // Sonuç: true

Bu örnekte, anne ve baba ilişkileri tanımlanmış ve bu ilişkilerden ebeveyn adında yeni bir mantıksal çıkarım kuralı oluşturulmuştur. Bu kural, bir kişinin ebeveyn olup olmadığını anne veya baba olması üzerinden belirler. query komutuyla da belirli kişilerin ebeveynlik durumları sorgulanır.

ABSYS’in Programlama Dillerine Katkısı

ABSYS, özellikle mantıksal programlama dillerinin gelişiminde büyük bir etkiye sahiptir. Mantıksal çıkarım ve gecikmeli değerlendirme gibi özellikler, daha sonra geliştirilen Prolog gibi dillerde de kullanılmıştır. ABSYS, mantıksal programlama konseptinin ilk örneklerinden biri olduğundan, mantıksal çıkarımın ve kural tabanlı programlamanın nasıl çalıştığını gösteren öncü bir dil olarak kabul edilir.

Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

• Mantıksal Çıkarım Gücü: Bilgiye dayalı çıkarımlar yapma kabiliyeti, yapay zekâ araştırmaları için büyük bir avantajdır.
• Kural Tabanlı Programlama: Kural tabanlı sistemlerde işlevseldir ve mantıksal işlemler için kolaylık sağlar.
• Gecikmiş Değerlendirme: Eksik bilgiyle bile çalışabilme yeteneği, esneklik sunar.

Dezavantajları:

• Eski Bir Dil: ABSYS günümüzde pek kullanılmıyor ve modern programlama dilleri kadar kullanıcı dostu değil.
• Özel Kullanım Alanı: Genel amaçlı programlamadan çok, mantıksal çıkarımlar için tasarlanmış bir dil olması kullanım alanını kısıtlar.

ABSYS, mantıksal programlama alanında çığır açmış, kural tabanlı ve bilgiye dayalı sistemlerdeki çıkarım işlemlerini kolaylaştırmıştır. Bilgi tabanlı sistemler, yapay zekâ ve mantıksal çıkarımlar için etkili bir araç sunan bu dil, Prolog gibi dillerin temelini oluşturmuş ve mantıksal programlama dünyasında önemli bir yere sahip olmuştur.